Канай би мүсіні

Қанай Құттымбетұлы, (1695 – 1780) – қазақ биі, шешен, Орта жүз қазақтарының көсемдерінің бірі, ірі қолбасшы, Абылай ханның бас кеңесшісі, қоғам қайраткері, Ташкент қаласының басшысы (бек). Қанай би Орта жүздің, Арғын тайпасының Қарауыл руынан шыққан.

Арғын – Қарауыл – Қанай руының өкілдері оның тікелей ұрпақтары, олар қазіргі уақытта Ақмола облысы Зеренді ауданының алты ауылында (Қарабұлақ, Ұялы, Игілік, Жамантұз, Қойсалған және Еңбекбірлік) және Қазақстанның басқа да аймақтарында тұрады.

Қанай би Солтүстік Қазақстандағы Көкшетау өңірінде дүниеге келген, балалық және жастық шағы осы жерде өткен.

Құттымбеттің әкесі мен атасы Амалдық Атығай мен Қарауыл руларының ішіндегі беделді азаматтары болғандықтан, жас жігіт жастайынан жақсы діни білім алған.

Қарауыл Қанай би 18 ғасырда қазақтардың шетелдік басқыншылардан ұлт-азаттық қозғалысында шайқастарды ұйымдастырды.

Көкше тауының етегіндегі Абылай ханның жайлауында ақ киізбен Абылай ханды таққа көтерген алты бидің бірі – Қанай би.

Ілияс Есенберлин «Көшпенділер» тарихи трилогиясында жоңғарларға қарсы соғыста зор үлес қосқан ірі қолбасшы Қанай би туралы жазған.

Мағжан Жұмабаев «Батыр Баян» поэмасында Қанай биге бір тарау арнаған.

Қанай би 1780 жылы Абылай хан сайлаған Ташкент қаласының басшысы (бек) болып қайтыс болды. Түркістандағы Абылай ханның қасында Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне жерленген.

Бюст установлен в 2014 году в селе Канай би.