«Тіржан қажы» бейіті
(Зеренді ауданы)
Зеренді «ақбөкенді» білдіреді, себебі «зерен» - «ақбөкенді» білдіретін моңғол сөзі. Бұл жерлерде мекендейтін және көл мен ауылдың атауы болған осы жануарлар туралы аңыз бар. Зеренді- өзінің тарихына бай, ата-бабаларымыздың, батырлардың лайықты ұрпақтары туған, көлдер, бұлақтар, құз бен тастар, әдемі жерлердің сиқырлы әлемі.
Қасиетті де қадірлі, жер жәннатындай жүрекке жылы, бір кездері құрып кеткен өзінің құралай көз «Зерен» атты аңының кербез сұлулығындай Зеренді топырағында түлеген, елінің халқының қадір құрметіне бөленген, ауыз толтырып айтар ардақты азаматтары аз болмаған ғой. Солардың бірі, руы қылды Тарағай тармағынан шыққан Тіржан Байғожаұлы десек қателеспеспіз. Ол Зеренді селосынан сырық сілтем жердегі бұрынғы Подлесный, қазіргі Бәйтерек ауылынан сәл әрі, Жыланды беткейіндегі суы балдай Тасбұлақ деген жерде (соңынан Тіржан ауылы атанған) 1855 жылы дүниеге келген. Арғы аталары Жанқұл, Мөжіктер де ауқатты, осы өңірде өмір сүрген адамдар. Азан шақырып қойған аты Әміре, белгілі себептермен Тіржан аталып кеткен. Жеті айлық шақалақ қашан қырқынан шығып жетілгенінше ескі қазақи тәртіппен атасының тымағында пісіп, жұмыртқадан шыққан балапандай бесігіне кештеу орналасқан. Өте нәренжік оны әже, анасы сұраған жанға «Әйтеуір бір тірі жан ғой, ілігіп кетсе болды» - дейді екен. Содан тірі жанымыз Тіржан аталып кете барған.
Жастайынан еті тірі елгезек, еңбек сүйгіш бала Тіржан еңбекке, ел тірлігіне ерте араласып айналасына танымал бола бастайды.
Қараөткел жерінің оңтүстік-шығысында орналасқан Тіржан жайлауының жоғарғы жағындағы Қарағаштың бауырында бертінге дейін қара шошала қалқиып тұрды. Осы жерді " Жеті жерошақ” деп те атайды. Бұл атаудың пайда болуына байланысты ел аузында аңыз-әңгіме баршылық. Сол кезде аулыдарда тоқшылық кез 1000 тарта үйір-үйір жылқылар, қора іші ешкі, лақмалға толы. Түнге дейін Танмбек, Шакейби, Ақан сері, Обырой, Науан, Азнабай, Нығмет, Ташен бай сияқты құрметті және ақылгөй адамдар бас қосып, өз ойларымен бөлісіп, әңгіме дүкен құрды. Сол жерде Тіржан да болды.
2013 жылы атақты өнертанушы, композитор Ілияс Жақанов «Адам» деген кітабының 175 бетінде былай деп жазған: Бір күні Ақан сері баласын шығарып салу кезінде Жыланды таудың қасынан өтіп бара жатып, Тіржан қазы ауылына келеді. Сол ауылда Ақан серіні құрметті қонақ ретінде қарсы алып, сауық-сайран құрды. Тіржанның үйінде Ақан сері Балқадиша әнін орындады деп Сәкен Жүнісіов өзінің шығармасында баяндаған. Тіржан қажыны Зеренді ауданы Бәйтерек ауылына қойды. Құрмет көрсете отыра, оның бейітіне ақсақалдар мен жерлестері .
Деректемелер:жергілікті ақсақалдардың әңгімелерінен
