«Балқадиша» мүсіні

(Зеренді ауданы)

Ескерткіш Зеренді ауданының  Зеренді ауылының  кіре берісінде орналасқан. Кешен Балқадишаның жерлеу орны мен 2015 жылы салынған ескерткіштен тұрады.

            Ақан-Серінің «Балқадиша» әнін білмейтін білмейтін қазақ жоқ. Оны барлығы біледі және есінде. Халықтық жыраудың арқасында Әмре Қашубаев бұл шығарманы шетелге танытты. 1925 жылы Парижде өткен ЭКСПО дүниежүзілік көрмеде «Балқадиша» әнімен бүкіл еуропалық публиканы соншалықты қатты таңдандырды, екі жылдан кейін қайтадан осы әнмен Еуропаға  Франкфурт-на-Майнедегі әлемдік музыка көрмесіне жіберді.

          Аңыз бойынша, бір күні Зеренді ауданындағы  Мұса Монтай ауылында, Жыланды тауының маңында, нәрестенің тууына байланысты үлкен той болады. Сол тойға қартайған шағында Ақан сері келеді. Ол кезде ол шамамен 50-60 жаста еді. Ақан өмірінің соңғы кезін оңашалану жағдайында өткізген. Серілік өмірден ада болған, жастық армандарының көбіне қолы жетпеген, жер-суынан айрылған, ел басшылары мен пиғыл-ниеті бұзыла бастаған пысықтардан жәбір көрген ол қасына жалғыз мылқау баласы Ыбанды алып Қоскөл жағасында оңаша өмір кешкен. Ақын дұшпандары ол туралы неше түрлі өсектер таратқан. Акан Сері Корамсаұлы тойға келген қонақ ретінде Ыбырай ауылына барады. Оны қадірлі қонақ ретінде отырғызды, себебі ол туралы есінен адасқан деген алып-қашпа әңгіме естіген халықтың сөзінен кейін, ешкім онымен бірге отырғысы келмеді. Бұған қарамастан, 19-20 жастағы Ыбырайдың қызы Балқадиша Серінің қасына келіп отырады.  Сол кезде Балқадиша Масабайдың ұлы Сүлейменге айттырып қойған еді. Тек қана оның сыртқы сұлулығынан басқа, шынайы мейірімділікпен де дарындылыққа ие Балқадиша Ақан Серінің күйзеліске ұшыраған жағдайын көрді және көпшіліктің таң қалғандығына қарамастан, кешке дейін онымен бірге отырды. Оның екі ағайынды ағаларының әйелдері оған келіп, қарсылық білдірседе,  Балқадиша бұрынғыдай отыра береді. Күтіп тұрған әйелдерді байқап, олардың наразылығын көрсеткенін байқаған Ақан жағдайды түсініп, Балқадишаның үстелден кетуіне рұқсат берді. Ақын Балқадишаның ақылдылығын, жақсы тәрбиленгендігіне тәнті бола отыра, ақын оған арнап өлең шығарып, домбырада орындады. Ән соншалықты мазмұнды және әуенді болды, бұл әнді естігендердің жүрегіне әсер етті. Келесі күні бұл әуен жақын маңдағы ауылдарға естілді.

      Деректеме: халық аузынан